Yapay zeka mühendisliği bölümü açıldı! Türkiye'nin ilk yapay zeka mühendisliği bölümü Hacettepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi bünyesinde kuruldu. Bilgisayar Mühendisliği bölümüyle bağlantılı olarak geliştirilen yapay zeka mühendisliği bölümünü, bölüm başkanı Prof. Dr. Ebru Akçapınar Sezer ile konuştuk. Yapay zeka nedir, yapay zeka mühendisliği okumak isteyenleri neler bekliyor ve daha birçok sorunun cevabını Ebru Akçapınar Sezer verdi.Yapay zeka ve makine öğrenmesi nedir?Prof. Dr. Ebru Sezer: "Makine öğrenmesi, yapay zekanın içinde çok büyük hacimli bir altkümedir. Ama makine öğrenmesi olmayan yapay zeka yöntemleri de vardır. Buna zekanın tanımından gidersek; yapay zeka, insanların zekalarıyla yaptığı şeyler, örneğin karar vermek, sınıflamak, bildiklerinden bilmediklerini anlamlandırmak, anormallikleri tespit etmek gibi zekamızın belirtilerini, bilgisayarların problemler karşısında yerine getirmesidir. Makine öğrenmesi ise bu yetenekleri kazanmak için makinelerin yani bilgisayarların veriyi kullanarak verideki tecrübeyi, ilişkiyi, bağıntıyı öğrenerek bu yetenekleri yerine getirmesi işidir. Dolayısıyla büyük halka yapay zeka iken, yine büyük ama içinde makine öğrenmesi, yine onun içinde derin öğrenme bulunur. Kısacası yapay zeka, insan zekasının belirtilerini bilgisayarların problemler karşısında sergilemesidir."Yapay zeka ve makine öğrenmesinin popüler kültürde eş anlamlı gibi kullanılmasına karşın, teknik olarak farklı olduğunu ifade eden Ebru Akçapınar Sezer, makine öğrenimi olmayan yapay zeka yöntemlerinin bulunduğunu söyledi.
Yapay zeka zaten hayatımızın her alanında
Yapay zeka mühendisleri ne yapar?Akçapınar Sezer: "Yapay zeka mühendisleri, bir bilgi sisteminin veya bir problemin karmaşık modellerle çözülmesi gerektiği her noktada devreye girer. Örneğin, cilt kanserlerinin tespitinde yapay zeka mühendisleri çalışır. Son araştırmalar, yapay zeka modüllerinin, kimi uzmanlardan daha iyi kararlar verdiğini göstermiştir. Yapay zeka alanı, bilgisayar bilimleri içinde bir alandır. Yapay zeka mühendislerinden bizim beklentimiz ileri analiz, ileri çözüm yöntemlerinin ürünlerde, çözümlerde hayata geçirebilmeleridir. Yapay zeka sayesinde bilgi sistemlerinde istatistiksel olarak alabileceğimiz sonuçların ötesinde sonuçlar alırız. Bir örnekle daha açık anlatmak gerekirse, bu sene sizin binanız kaç metre küp doğal gaz tüketmiş, seneye kaç metre küp doğal gaz tüketecek? Birinci soru bilgi sistemi sorusudur, sistem bakarak cevaplanır. Ancak ikincisi tahmin sorusudur, yapay zeka mühendisleri bunu cevaplayacak."Yapay zeka denilince aklımıza doğrudan robotların gelmemesi gerektiğini belirten Prof. Dr. Sezer, kime hangi reklamın gösterilmesi, bir şarkıyı beğenen kişiye beğenebileceği benzer şarkıların sunulması gibi günlük hayatımızda zaten yapay zekayı kullandığımızı söylüyor.Hangi işler yapay zeka ile çözülebilir?Akçapınar Sezer: "Mevcut durumu tanımlayarak geleceği öngörmek yapay zeka ile çözülebilen işlerdir."
Yapay zeka mühendisliği bölümünün dünyada örnekleri bulunuyor
Yapay zeka mühendisliği bölümünün dünyadaki örnekleri nelerdir?Prof. Dr. Sezer: "Amerika Birleşik Devletleri'nde Carnegie Mellon University ve Massachusetts Institute of Technology (MIT), University of Sheffield ve birçok üniversitede lisans düzeyinde yapay zeka mühendisliği eğitimi verilmeye başlanıyor. Aslında bu alanda eğitim verebilme altyapısını yakalamış ve geleceği bunun üzerinden şekillendirme konusunda irade koymuş üniversitelerin çoğunun attığı bir adım. Türkiye'de ilk örnek olmamıza karşın dünyada ilk değiliz. Zaten dünya örneklerini inceleyerek bu kararı aldık."Bölüm için akademisyen sayınız yeterli mi? Prof. Dr. Ebru Sezer: "Bizim bölümümüz doğal dil işleme ve bilgisayarlı görü alanlarında ulusal ve uluslararası pek çok araştırmayı gerçekleştirmiş bir bölüm. Yapay zeka mühendisliği ve bilgisiyar mühendisiliği bölümü birlikte hareket edecek. Akademisyenlerimiz arasında yapay zeka ile siber güvenlik çalışmaları yapanlar da bulunuyor, yapay zeka ile yazılım mühendisliği çalışmaları yapanlar da. Yani kendimizde bu alanı bu bölümle öğreniyor değiliz. Zaten bütün alanlara kendini yayan bir yaklaşımı olduğu için yapay zekanın, dolayısıyla biz bunun bölümünü açma gerekliliğini gördük. 'Yeterli öğretim üyesi var mı' sorusu 'açmaya ve sürdürmeye yetecek kadar öğretim üyesi var mı' ise evet var. Ama hiçbir zaman öğretim üyesi sayımız yeterli olmaz her zaman çalışkan, üretken, başarılı akademisyenler bir yerde vardır ve aramıza katmak isteriz. Biz de bu alanda yurtiçinde ve yurtdışında çalışan akademisyenleri, bölümümüze kazandırmak istiyoruz. Ancak bu, eksik olduğumuz anlamına gelmesin, gelişmek istediğimiz için."
İlk 2 yıl yapay zeka mühendisliği ve bilgisayar mühendisliği birlikte ders alacak
"Bizim bu sene alacağımız öğrencilerimiz bilgisayar mühendisliği ile birlikte okuyacaklar. İlk yıl iki bölüm aynı dersleri alacak. İkinci sınıfta ise birer ders farkları olacak." diyen Ebru Sezer, sorumuz üzerine, "Örneğin Sayısal Sistemler dersi bilgisayar mühendisliği bölümüne verilirken, Yapay Zekanın Temelleri dersi yapay zeka mühendisliği bölümüne verilecek. 3. ve 4. sınıflar ise tamamen farklı olacak." dedi.Hazırlık olacak mı?Ebru Sezer: "Elbette, muafiyet sınavından geçemeyen öğrenciler hazırlık okuyacak."Uygulama dersleri neler olacak?Ebru Sezer: "Yapay zeka mühendisliği öğrencileri uygulama derslerine, 2. sınıfta laboratuvarla başlayıp, 3. ve 4. sınıfta teknik dersleri ve teknik laboratuvarları olacak. 4. sınıfta tasarım projesi ve seminerler olacak."Yurtdışı eğitim programları, staj imkanları nasıl olacak?Ebru Sezer: "Staj ve benzeri düzenlemeler aslında bilgisayar mühendisliğinde ya da diğer mühendisliklerde nasılsa bizde de aynı. Öğrenciler staj, uluslararası staj yapabilirler, değişim programlarından faydalanabilirler. Yandal imkanı ise henüz tamamlanmadı. Tanımlanabilmesi için önce öğrenci alımlarımızı yapabilmemiz gerekiyor."Lisans düzeyinde yapay zeka nasıl olacak? Yapay zeka çalışmalarını hep belli bir alandaki çalışmada yüksek lisans, doktora araştırmalarında görüyorduk. Lisansta nasıl olacak?Ebru Sezer: "Yüksek lisans, doktora çalışmalarında derinlemesine çalışma yapılır. Ancak yapay zeka çok büyük bir alan. Lisansüstü eğitimde yapay zeka çalışan kişi o alana ilişkin yöntemi bilir ama diğer alanlara yönelik yapay zeka yöntemlerini bilemez. Bunların farklarını, felsefesini bilemez; verinin üzerinde yapılması gereken istatistiki işlemler gibi birçok durum söz konusudur. Dolayısıyla lisans üstü çalışmalar bir konuyu incelikli ve dikey çalışmanızı sağlayabilir ancak yapay zeka kocaman bir bilgi tabanı gerektiriyor. Bunu lisansüstü çalışmalarda bir araştırma içinde vermeye çalışıyoruz; hep öğrenciyi aynı çizgide alıyoruz, eğitiyoruz, tezini yaptırıyoruz ve bırakıyoruz. Aynı durum bir döngü içinde tekrarlanıyor. Bu şekilde gidebileceğimiz yer sınırlı. Biz yapay zeka mühendisliği bölümü ile daha ileriye gitmek istiyoruz. Lisansüstünde, öğrenci tezini tamamladıktan sonra o alanda devam eder ya da etmez. Ama bu bölümü okuyacak kişiler bu alanda çalışmaya gönüllü kişiler. Yapay zeka alanında iyi yetişmiş, Türkiye'nin bu alandaki insan kaynağını yetiştirmek istiyoruz. Bunu standart bilgisayar mühendisliği alanıyla karşılayamayız."Yapay zeka mühendisliği bölümü yeni bir bölüm. Aileler yeterince istekli olmayabilirler, çocuklarının bu alanı tercih etme heveslerine karşılık. Ebeveynlere söylemek istediğiniz bir şeyler var mı?Ebru Sezer: "Yeninin risklerini ve o bilinmemenin verdiği kaygıları anlıyoruz. Yapay zekanın süreci de bilgisayar mühendisliğinin, elektrik elektronik mühendisliğinden ayrılışı gibi olacağını düşünüyorum. Başlarda kaygı vardı ancak bilgisayar mühendisliğinin 40 yıllık süreçte geldiği noktayı görüyoruz. Sadece şunu söyleyebiliyoruz; araştırma, geliştirme, teknolojik çözümün en büyük itici gücü yapay zekadır. Dünyada her şey bu alanda büyür ve gelişirken, Türkiye'de iş imkanı ve istihdamın olmayacağını düşünmek dünyanın gidiş yönüyle tezat. Bunu erken görmek gençler adına farklılık yaratır. Emin olun bu bölümlerden daha çok açılacak dünyada ve Türkiye'de."
Bölüm Başkanı net şekilde ifade etti: "Kesinlikle iş imkanları olacak!"
İş imkanları çok sık soruluyor. Ne demek istersiniz? Ebru Sezer: "İyi yetiştirilmiş, toplumuna fayda sağlamaya çalışan, iddialı mühendislerin yetiştirilmesini amaçlıyoruz. 'Yapay zeka mühendisliğinin iş garantisi olur mu' sorusuna şöyle cevap verebilirim; Türkiye'nin IT (iletişim teknolojileri) sanayisinde bilgisayar mühendisliği bölümlerinden mezun çok kişi çalışıyor. Keza matematik de var, fizik de var istatistik de var. Bizim bütün mezunlarımız 1 ay içinde iş bulabiliyor. Eminim ki yapay zeka mühendisliğinden mezun olanlar da kolayca iş bulacaktır. Çünkü Türkiye IT sanayisinin bunu kaldırabilecek talebi var ortada. Biz de arzı sağlıyoruz. Sonuçta yapay zeka mühendisleri programlama, algoritma bilen; üstüne problem çözme yeteceğine sahip kişiler. Sadece şu anda bu bölümün ve mezunlarının örneği yok; asıl büyük bir sorun olan bu. Kendilerinde bilgisayar mühendisi olabilme potansiyeli görebiliyorlarsa, aynı zamanda kendilerini, karmaşık problem çözmeye yakın hissedip üstüne matematik derslerine daha fazla ilgileri varsa yapay zeka mühendisliğini düşünsünler. Zaten 30 kişiyle, çok özel bir grupla başlıyoruz. Bu arada yapay zeka mühendisliği bölümünün puanının, bilgisayar mühendisliğinin puanını geçeceğini düşünüyoruz."Yapay zeka mühendisliği bölümünü tercih edecek öğrencilerden beklenen özellikler neler?Ebru Sezer: "Analitik düşünebilme, fen ve matematikte başarılı, kendi kendini motive edebilen kişileri bekliyoruz."Prof. Dr. Ebru Akçapınar Sezer, "Altını çizerek tekrar ediyorum, sanayinin bu bölümden mezun insanlara ihtiyacı var; Havelsan, Roketsan, TAI hepsinin. Sanayinin yapay zeka bilen mühendislere ihtiyacı net şekilde var." diyerek iş imkanlarının net şekilde olacağını ifade etti. Son olarak ise Ebru Akçapınar Sezer, STK'ların, derneklerin yapay zeka ile ilgili kursları ve çalışmalarının olduğunu, bunları desteklemekle birlikte artık yapay zekanın örgün bir eğitim olarak verilmesinin de gerekli olduğunu vurguladı.