Bilim insanları, yarasalarda yeni bir koronavirüs tespit etti: HKU5-CoV-2. Bu virüs, Orta Doğu Solunum Sendromu'na (MERS) neden olan patojenle yakından ilişkili ve SARS-CoV-2'nin (COVID-19'a neden olan virüs) kullandığı ACE2 reseptörünü kullanarak insan hücrelerine girebiliyor. Bu durum, virüsün hayvandan insana bulaşma potansiyeline işaret ediyor.
Yeni Virüs HKU5-CoV-2 Nasıl Keşfedildi?
HKU5-CoV-2, daha önce tanımlanmış olan HKU5 koronavirüsü ailesine ait bir tür olup, Güney Asya'daki nalburunlu yarasalarda tespit edildi. Bilim insanları, virüsün genetik yapısını analiz ederek ACE2 reseptörüne bağlanma yeteneğini inceledi. Bu reseptör, SARS-CoV-2 gibi koronavirüslerin insan hücrelerine giriş yapmasını sağlayan önemli bir protein yapısı.
Çinli bilim insanları tarafından yürütülen bu çalışma, HKU5 koronavirüsünün ikinci bir soy hattını (HKU5-CoV-2) tanımlıyor. Araştırma, Guangzhou Laboratuvarı, Guangzhou Bilimler Akademisi, Wuhan Üniversitesi ve Wuhan Viroloji Enstitüsü'nden bilim insanları tarafından gerçekleştirildi ve bulgular prestijli bilimsel dergi Cell'de yayımlandı.
İnsanlara Bulaşma Potansiyeli Var mı?
Araştırmalarda, HKU5-CoV-2'nin insan hücrelerine bağlanabilme potansiyeli taşıdığı gözlemlendi. Ancak şu ana kadar virüsün insanlarda doğal enfeksiyona neden olduğu tespit edilmedi. Çalışmalar, virüsün belirli mutasyonlar geçirmesi halinde insanlara bulaşabilecek duruma gelebileceğini gösteriyor.
Virolog Dr. Jane Thompson'a göre, "Bu tür virüsler, zamanla genetik değişimler geçirebilir ve bir noktada insanlara bulaşma yeteneği kazanabilir. Bu nedenle, HKU5-CoV-2 gibi yeni tespit edilen koronavirüsleri yakından takip etmek büyük önem taşıyor"
HKU5-CoV-2'nin Farkı Ne?
HKU5-CoV-2, yarasalarda daha önce tespit edilen HKU5 koronavirüsünün bir soy hattı olarak tanımlanıyor. Bu virüs, merbecovirus alt grubuna ait olup MERS-CoV ile akraba. Ancak HKU5-CoV-2, insan ACE2 reseptörüne bağlanma şekli açısından diğerkoronavirüslerden farklı bir mekanizmaya sahip.
Bilim insanları, virüsün insan hücreleriyle etkileşim yeteneğinin SARS-CoV-2'den çok daha zayıf olduğunu ve yayılma riskinin düşük olduğunu vurguluyor. Ancak, farklı hayvan türleri aracılığıyla evrim geçirmesi durumunda bulaşıcılığının artabilceğine dikkat çekiyorlar.
Yeni Bir Pandemi Endişesi Var mı?
HKU5-CoV-2'nin keşfi, COVID-19 pandemisinin ardından yeni bir salgın ihtimali hakkında kaygıları yeniden gündeme getirdi. Ancak uzmanlar, bu virüsün insan popülasyonuna yayılma potansiyelinin oldukça düşük olduğunu belirtiyor. HKU5-CoV-2'nin insan ACE2 reseptörüne bağlanma etkinliği SARS-CoV-2'den çok daha az, bu da yayılma ihtimalini sınırlandırıyor.
Yine de bilim insanları, zoonotik virüslerin (hayvanlardan insanlara bulaşabilen virüsler) incelenmeye devam edilmesi gerektiğini ve bu tip keşiflerin gelecekteki salgınları önlemek için kritik olduğunu vurguluyorlar.
Gelecekte Ne Olabilir?
Koronavirüs pandemileri, zoonotik (hayvandan insana geçen) virüslerin ne kadar tehlikeli olabileceğini gösterdi. Uzmanlar, HKU5-CoV-2'nin doğrudan insan sağlığı için şu anda bir tehdit oluşturmadığını ancak virüsün evrim sürecini izlemek gerektiğini vurguluyor. Şu an için:
- Virüsün insanlara bulaşıp bulaşmadığını anlamak için ek çalışmalar,
- Aşı ve antiviral ilaçların bu tür virüslere karşı etkili olup olmadığı,
- Hayvanlardan insanlara bulaşma ihtimalini azaltmak için ekolojik dengeyi korumaya yönelik önlemler üzerinde çalışmalar önem kazanmış durumda.
Bilim insanları, koronavirüslerin doğada sürekli olarak değişim geçirdiğini ve gelecekte yeni salgınlara neden olabileceklerini belirtiyor. Bu nedenle, zoonotik virüslerin araştırılması ve erken uyarı sistemlerinin geliştirilmesi halk sağlığı açısından kritik bir önem taşıyor.
Bu tür gelişmeleri takip etmek ve bilinçli olmak, gelecekteki salgınları önlemede en büyük silahımız olabilir. HKU5-CoV-2'nin insanlara bulaşma potansiyeli hakkındaki yeni gelişmeleri paylaşmaya devam edeceğiz.
Kaynak:
Chen, J., Zhang, W., Li, Y., Liu, C., Dong, T., Chen, H., ... & Shi, Z. L. (2025). Bat-infecting merbecovirus HKU5-CoV lineage 2 can use human ACE2 as a cell entry receptor. Cell.
https://www.cell.com/cell/abstract/S0092-8674(25)00144-8
