Okyanuslardaki asitleşme, köpekbalıklarının dişlerinde aşınmaya sebep olabiliyor. Sonucunda ise köpekbalıklarının avlanma ve haliyle beslenmesine zarar verebilir.

Köpekbalıkları dünyanın en zorlu yırtıcı hayvanları arasında. Ancak köpekbalıklarının, deniz besin zincirinin tepesindeki yeri, okyanusların ısınması ve asitleşmesi nedeniyle tehdit altına girebilir. Scientific Reports'ta yayımlanan bir araştırmaya göre, okyanuslardaki karbondioksit seviyeleri arttıkça, suyun asit seviyesi de artıyor. Sonucunda köpekbalıklarının dişleri ve pulları (dişe benzeyen dermal denticle denilen pullar) aşınmaya başlıyor, bu da yüzmelerine, avlanmalarına ve dolayısıyla beslenmelerine zarar verebilir.

Güney Afrika'daki Stellenbosch Üniversitesi'nden balık biyoloğu Lutz Auerswald, çalışma hakkında, "Büyük beyaz köpekbalıkları gibi daha büyük türlerin bazıları zaten tehlikede." diyor. 

Biranın dişleri aşındırmasını düşünürken okyanus asidifikasyonunun etkileri üzerine düştüler

Işık mikroskobu altında bir puffadder shyshark (Haploblepharus edwardsii-kedibalığıgillerden) dişi. Foto; Jaqueline Dziergwa

Auerswald ve okyanus araştırmacısı Sarika Singh, biralar üzerinde çalışıyordu. Bira ve diğer birçok karbonatlı içeceğin yüksek asitliğinin insan dişlerinin aşınmasına neden olduğunu fark eden Singh, daha asidik okyanus suyunun köpekbalığı dişleri üzerinde nasıl bir etkisi olabileceğini merak etti.

Okyanus asitleşmesi ile ilgili çalışmaların çoğu, mercanlar ve kabuklu deniz ürünleri de dahil olmak üzere benzer türleri ele almaktadır. Sadece bir makale, pH'ın (bir maddenin ne kadar bazik veya asidik olduğunu ölçen ölçek) köpekbalıklarının dişleri veya pulları üzerindeki etkisini incelemiştir. Kuzey Atlantik'teki bir tür olan küçük-benekli kedi köpekbalıkları üzerinde yapılan bu çalışma önemli bir etki bulamamıştır. Ancak çalışmanın sonuçları, muhtemelen okyanuslarda bulunan yüksek asitlik seviyelerine kıyasla, araştırmacıların kullandığı nispeten düşük karbondioksit konsantrasyonu ile sınırlıydı.

Auerswald, Singh ve meslektaşları, okyanus diplerinde yaşayan Güney Afrika kedi köpekbalığı türü olan puffadder shy köpekbalıklarına odaklandı. Bu köpekbalıklarının dişleri çok küçük olduğu için ekip, asitleşmenin hayvanların nispeten daha büyük olan pulları üzerindeki etkilerini araştırmaya karar verdi.(Köpekbalığının dişleri ve pulları dentin adı verilen bir kalsiyum fosfat maddesinden gelişir. Bu yüzden araştırmacılar, dişler ve pullar üzerindeki etkinin benzer olmasını umuyor.)

Araştırmacılar, Cape Town / Güney Afrika'da puffadder shy köpekbalıklarını yakaladı. Ardından ekip, balıkları bir akvaryuma taşıdı. Köpekbalıklarını gruplara ayırdılar. Kontrol balıkları, hafif bir bazik pH değeri (8,1) olan bir akvaryumda kalmıştır. Araştırmacılar, deney hayvanlarının suyunun pH'ını yavaş yavaş 7.3'e düşürdü (asit baz ölçeğinde 0-6 arası asidik, 7 nötr, 8-14 arası baziktir).

Not; Güney Afrika ve Kaliforniya dışındaki sular da dahil olmak üzere bazı bölgelerde pH, mevcut akım ve rüzgarlara bağlı olarak 7.3 veya daha düşük seviyelere düşebilir.

Asitleşmenin türler üzerindeki etkisi farklılık gösteriyor

Çalışma için yakalanan puff adder shy köpekbalıkları. Foto; Jaqueline Dziergwa

İki ay sonra, bir elektron-mikroskop analizi köpekbalıklarının dişlerindeki kalsiyum ve fosfat konsantrasyonlarının önemli ölçüde azaldığını ortaya koydu. Deney grubundaki balıklardan yüzde 25'inin pulları hasar gördü.

Norveç Bilim ve Teknoloji Üniversitesi'nden biyolog Fredrik Jutfelt, dişlerin çözünmesinin birçok soruna yol açabileceğini söylüyor.

Auerswald, asitleşme etkisinin türler arasında büyük olasılıkla değişeceğini söylüyor. Puffadder shy köpekbalıkları avlarını pusuya düşüren hareketsiz yırtıcılardır, bu nedenle aşınmış pullar avlanma yeteneklerini etkilemeyebilir. Ancak büyük beyaz köpekbalıkları gibi açık suda yüzen daha büyük türler için pullar önemli bir rol oynar. Bir çalışma, köpekbalıklarının dişlerinin, yüzme hızında yüzde 12'ye varan bir artıştan sorumlu olduğunu buldu. Yani hasarlı dişler köpekbalıklarını yavaşlatabilir ve av yakalamalarını zorlaştırabilir. Pullar ayrıca dişileri kur sırasında erkek ısırmasından korur ve bazı köpekbalığı türlerinin diğer yırtıcılara karşı savunmasına yardımcı olur. Aynı şekilde dişlerdeki aşınma bazı türleri diğerlerinden daha sert vurabilir.

Auerswald, “Antik geçmişte birçok hayvan daha asidik koşullardan kurtuldu ancak birçok türün de silindiğini biliyoruz.” şeklinde konuşarak uyarıyor. 

Kaynak;

Scientific American