Yenidoğan, bebek ve çocuk ölümlerinin en kapsamlı haritalandırması yayımlandı. Nature’da yayımlanan yeni bir çalışmada, 2000-2017 yılları arasında ülkeleri bölge bölge ayırarak geniş çaplı bir araştırma yapıldı. Çalışmada, 17 yıllık süreçteki toplamda 123 milyon yenidoğan, bebek ve çocuk ölüm haritası oluşturuldu. Çalışma, türünün ilki özelliğini taşımakta ve 99 düşük ve orta gelirli ülkede çocuk ölümlerini bölge düzeyinde haritalamaktadır.
2000’den beri, birçok ülke çocuk sağkalımını iyileştirmede önemli bir başarı elde etti. Ancak kimi ülkelerdeki belirsizlikler hala sürüyor. Yeni yayımlanan çalışmanın bulguları, ulusal düzeyde yapılan analizlerle gizlenen bölgelerdeki sağlık eşitsizliklerini aydınlatan hassas haritalar içeriyor. Araştırmada yer alan görseller, çocuk ölüm oranlarını yıldan yıla karşılaştırıyor.
Bill & Melinda Gates Vakfı tarafından finanse edilen ve Washington Üniversitesi Tıp Fakültesi Sağlık Ölçümleri ve Değerlendirme Enstitüsü (IHME) tarafından yürütülen araştırma, 2017 yılında çocuk ölümlerinin yüzde 90’ından fazlasının meydana geldiği ülkelere bakıyor. Ölüm oranlarının bir ülkedeki bölgeler arasında bile 10 kat kadar değiştiği görüldü. Çalışılan tüm ülkeler arasında, çocuk ölüm (5 yaşından önce ölen) oranları, bölge düzeyinde 40 kattan fazla değişmiştir. Çalışmanın yazarlarından Dr. Simon I. Hay, “Ortalama olarak her gün 5 yaşın altında 15 bin çocuk ölüyor. İlerleme kaydedilebilmesi için aşı gibi müdahalelerin tam olarak hedeflenmesi sağlanmalı.” dedi.
Çocuk ölümleri azaldı – Bölgeler arasında büyük eşitsizlikler var
Küresel olarak, 2017 yılında yaklaşık 5.4 milyon çocuk 5 yaşından önce hayatını kaybetti; 2000 yılında ise 9.7 milyon. Araştırmacılar, çalışılan düşük ve orta gelirli ülkelerdeki her bölgenin, 1000 canlı doğum başına en az 25 çocuk ölümünün gerçekleşmesi halinde, Sürdürülebilir Kalkınma Hedefine (SDG) ulaşarak 2,6 milyon daha az çocuğun öleceğini tahmin ediyordu. Bir ülkedeki her bölge o ülkedeki en az çocuk ölüm oranı olan bölge seviyesine yükselirse, tahmin edilen ölümlerin sayısı 2.7 milyon olur.
Çalışılan 99 ülke arasındaki 17 bin 554 bölgenin büyük çoğunluğu, çocuk ölümlerinin azaltılmasında iyileşme yaşadı. Ancak bölgeler arasındaki eşitsizlik seviyeleri çalışma süresi boyunca daha değişkendi. Ruanda’da, 2017’de en yüksek bölge düzeyinde çocuk ölüm oranı, 2000’deki en düşük bölge düzeyinde ölüm oranının yarısından azdı. Nepal, çalışma süresi boyunca bölgeleri arasındaki eşitsizlikleri önemli ölçüde azalttı. Peru da devamlı olarak çocuk ölümlerini ve bölgeler arasındaki eşitsizliği azaltmada büyük adımlar attı.
Yenidoğan ölümleri (doğumdan itibaren ilk 28 günde gerçekleşen ölüm) ve bebek ölümlerinin (ilk 2 yıl) toplam çocuk ölümlerinin yüzdesi olarak artmaktadır. Bu eğilimler, özel yaklaşımlara olan ihtiyacı vurguluyor. 2017 yılı verilerinde erken doğum, 1 yaşından önceki ölümlerde en büyük ölüm nedeniyken, büyük çocukların alt solunum yolu enfeksiyonları, ishal ve diğer bulaşıcı hastalıklardan ölme olasılıkları daha yüksek bulundu.
Dr. Hay ve araştırma ekibi, farklı bölgelerde karşılaşılan spesifik engelleri daha iyi anlamak için eğitim, yetersiz beslenme ve hastalık önleme dahil olmak üzere çocuğun hayatta kalmasını etkileyen faktörlerin daha ayrıntılı haritalandırılması için çalışıyor.
Çalışmanın anahtar bulgularından bazıları
- İncelenen 43 ülkede, 2017 yılında en çok çocuk ölüm oranına sahip bölge, 2000 yılında en az çocuk ölüm oranına sahip bölgeden daha azdı.
- 2000 yılında bölgesel düzeyde tahmin edilen en yüksek çocuk ölüm oranı 1000 doğumda 300’ün üzerinde idi. 2017’de en yüksek oran 1000 doğumda 195 ölümdü. Her ikisi de Nijerya’daydı.
- Ulusal düzeyde Kolombiya, Guatemala, Libya, Panama, Peru ve Vietnam, 2017’de SDG hedefine bin canlı doğum başına en az 25 çocuk ölümü oranıyla ulaşmış ancak hedefe ulaşamamış bölgelere, illere veya belediyelere sahipti.
- Çocuğun ilk 28 günlük yaşamındaki ölüm oranı, çalışılan ülkelerin yüzde 91’inde ve bu ülkelerdeki bölgelerin yüzde 83’ünde çalışma süresi boyunca artmıştır.
- 2000 yılında, ölümlerin sadece yüzde 1,2’si, SDG hedefine ulaşan çalışma alanlarında meydana geldi. 2017 itibariyle, bu oran altı kat artarak yüzde 7,3’e yükseldi.
- 2000 yılında, ölümlerin yaklaşık yüzde 25’i, ölüm oranlarının 1000 canlı doğumda 80’den az çocuk ölümünün olduğu çalışma alanlarında meydana geldi.
- 2017 yılında, çocuk ölümlerinin neredeyse yüzde 70’i, her 1000 kişide 80’in altındaki bölgelerde meydana geldi.
Kaynaklar;
