Esra Şafak Aslan bu hafta teraryum konusunu ele alıyor. Tarihinden teraryum kurmanın püf noktalarına kadar pek çok konuyu ele alıyor.
1830’lu yıllarda dibinde biraz toprak kalmış kavanozun içinde tesadüfen bitki yetiştiğinin fark edilmesiyle devamı gelen yaratıcılık, bugünkü köşe yazıma ilham kaynağı olabiliyor. Köşe yazımın konusu teraryumlar ve evet ilham kaynağım ofiste sol çaprazımda duran teraryumun ta kendisi. Latince ismi terrarium olan kelime terra; toprak ve aquarium; akvaryum kelimelerinden oluşturulmuştur. Teraryum olarak kullandığımız kelime, minyatür bitki ekosistemi anlamına gelmektedir.
Minyatür bir ekosistem oluşturan teraryumun, botaniğe meraklı bir doktor olan Nathaniel Bagshaw Ward tarafından raslantısal bir şekilde keşfedilmesi, içinde az miktarda toprak kalmış ağzı kapalı olarak unutulmuş bir kavanozda topraktaki bir tohumdan çimlenen bitkiyi görmesine dayanmaktadır. Yaptığı deneyler sonucunda kapalı ortamdaki nemin gündüz buharlaştığını akşam ise yoğunlaşarak tekrar toprağa dönerek sabit bir denge oluşturduğunu gözlemleyen Ward bu yöntemle çeşitli bitkiler yetiştirmiştir. Küçük kavanozlarla başlayan bu ilgi giderek büyümüştür ve Wardian Case olarak adlandırılan teraryumların büyük boylarda üretilmesiyle deniz aşırı ülkeler arasında farklı bitki türlerinin alışverişinde bile kullanılmıştır.
Son dönemde özellikle ev ve ofislerde eşsiz bir dekoratif alternatif olan teraryumlar oldukça popüler – ki haklı bir popülariteye sahip olduğunu düşünüyorum- çünkü hoş ve etkileyici görüntüleri ile bulundukları ortama farklı bir atmosfer katma konusunda daha iyisine rastlamadım.
Teraryum yapmanın püf noktaları
Gelelim teraryumların nasıl yapıldığına?
Öncelikle ihtiyacınız olan bir fanus, kavanoz veya teraryumunuzu oluşturacağınız herhangi bir kap. Teraryumlar genellikle cam gibi dayanıklı malzemelerle yapılır, böylece daha uzun ömürlü ve dayanıklı olurlar. Küçük akvaryumlarda da teraryum yapmayı deneyebilirsiniz.
Uygun kabı seçtikten sonra, kullanacağımız kabın zeminine ufak çakıl taşları serpiştirerek başlıyoruz. Çakıl taşları, sulama yaparken gerekli drenajı sağladığı gibi estetik bir görünüm de sağlayacaktır. Çakıl taşlarının üzerine, kendi ağırlığının yaklaşık 20 katı kadar su muhafaza edebilmesiyle bilinen Sphagnum torfu ekleyerek filtre görevi sayesinde nem dengesini sağlıyoruz. Sphangum’un ardından küçük parçalardan oluşan kömürü ekliyoruz. Akvaryumculardan aktif karbon adıyla bu kömürden alabilirsiniz. Teraryumdaki gerekliliği ise teraryumun içindeki zararlı maddeleri kendi bünyesinde absorbe ederek teraryumun uzun süre canlı kalmasını sağlamasıdır. Son olarak en üste temiz, ince elenmiş torfu ekliyoruz.
Uygun boşlukları açtıktan sonra sıra geldi bitkilerimizi yerleştirmeye;
Teraryumda kullanacağınız bitkiler nemli ortamlarda büyüyen ve gelişimi yavaş minyatür bitkiler olmalıdır. Akvaryum bitkiciliğinde ön plan ve yüzey kaplama amaçlı kullanılan bitkilerin birçoğu sulak bölgelerde yetişen bitkilerdir, bu bitkileri teraryumlarda sağlıklı bir şekilde yaşatmak mümkündür. Teraryumun içine deniz yapmak isterseniz bunun için uygun alanı ayarladıktan sonra su jeli adı verilen maddeyi eritmeniz gerekiyor. Eridikten sonra hangi renkte olmasını istiyorsanız zevkinize göre taş tozu kullanabilirsiniz, jeli uygun alana döktükten sonra daha güzel görünüm elde etmek, denizi süslemek için kullanacağınız minyatür köprü, gemi gibi figürlere ve tabii zevkinize bağlı.
Uzun ömürlü olması için nelere dikkat etmelisiniz
Teraryumunuzun uzun ömürlü olması için dikkat etmeniz gereken etmenlere değinelim.
Mesela su; Teraryumları nem dengesini gözeterek ihtiyaca göre sulamak gerekir, oldukça nemli bir ortama sahip olan teraryumlar çok fazla sulanmaya ihtiyaç duymazlar. Hatta fazla sulamanız bitki köklerinin çürümesine neden olarak mikro ekosisteminizin bozulmasına ve yavaş yavaş bitkilerinizin ölmesine sebep olabilir. Teraryumunuzun camı nemleniyorsa muhtemelen fazla sulamışsınız demektir. Bu durumda teraryumun kapağını bir müddet açık bırakmanız nem dengesini sağlamak adına faydalı olacaktır.
Işık ve ısı; Teraryumunuzu direk güneşe doğru konumlandırmamanız gerekir aksi halde direk güneş ışığına maruz kalan teraryumlardaki bitkiler yanabilir.
Temizlik; Fazla miktarda çürüme ve mantarlaşma oluşursa çürüyen bitkiler mutlaka temizlenmelidir. Bu durum genellikle teraryumun içindeki bitkilerin ihtiyacından fazla sulandığının göstergesidir. Çürüyen ve kuruyan yaprakları temizlemeniz ve camın tozunu almanız estetik görüntünün sürekliliği için önemli etmenlerden biridir.
Şafak’la “Bitki bakımı nasıl olur“?