Şu sıralar, Covid-19 sürecinde üretilen BioNTech aşısının kalp iltihaplanması, lenf bezinde şişlik ve zona gibi yan etkilerin görülme sıklığında artışa neden olduğuna dair bilgiler dolaşıyor. Peki, konunun aslı nedir ve bilimsel bir dayanağı var mıdır? Aşı Kalp İltihaplanması Riskini 4 Kat Azaltıyor…
Yüz maskesi takmadaki amaçlarımızdan biri kendimizi virüsten korumak iken, diğeri başkalarını bizden çıkacak virüsten korumaktır. Northwestern Üniversitesinden bir grup araştırmacı, maske kullanıcılarının solunum damlacıklarını başkalarına daha az bulaştırması için damlacıkları sterilize eden (mikroptan arındıran) antiviral katmanlı bir yüz maskesi tasarladı. Pandemide insanlar sadece kendini korumak için değil, başkalarını da korumak için yüz maskesi takıyor. Bunu dikkate alan araştırmacılar, maske kullanıcısını daha az bulaşıcı hale getirmeyi amaçlayan bir maske geliştirdi. Ulusal Bilim Vakfı RAPID bursuyla desteklenen çalışma, maske kumaşlarını çıkarılan solunum damlacıklarını sterilize edebilen anti-viral kimyasallarla değiştirmekte. Araştırmacılar, laboratuvarda solumayı (inhalasyon), soluk vermeyi (ekshalasyon), öksürük ve hapşırıkları taklit ederek çoğu maskede kullanılan…
Asemptomatik kişiler, COVID-19 salgınının yayılmasında riski artırıyor. Massachusetts Teknoloji Enstitüsünden (MIT) araştırmacılar, asemptomatikleri öksürük sesinden tespit edebilen bir model geliştirdi. Bu model, telefon veya bilgisayarlarda kullanılabilen bir algoritmaya dayanıyor. COVID-19 ile enfekte olan asemptomatik kişiler, hastalığın fark edilebilir fiziksel semptomlarını göstermez. Bu nedenle virüs için test yaptırma olasılıkları düşüktür ve farkında olmadıkları için enfeksiyonu başkalarına yayabilirler. Yeni bir çalışmaya göre, asemptomatikler virüsün oluşturduğu değişikliklerden tamamen kurtulamayabiliyor. MIT araştırmacıları, asemptomatik kişilerin öksürme biçiminin sağlıklı bireylerden farklı olabileceğini keşfetti. Bu farklılıkların insan kulağı tarafından anlaşılamadığı ancak yapay zeka tarafından yakalanabildiği ortaya çıktı. IEE Journal of Engineering in Medicine and Biology‘de yayımlanan bir makalede,…
COVID-19 karbondioksit salınımı / emisyonlarını küresel çapta büyük ölçüde azalttı. SARS-CoV-2 virüsü salgını hayatı tehdit etmeye devam ederken, 2020’nin ilk yarısında karbondioksit emisyonlarında benzeri görülmemiş bir düşüş yaşandı; araştırmacılar, bu emisyon düşüşünün 2008 ekonomi krizinden, 1979’daki petrol krizinden ve hatta İkinci Dünya Savaşı’ndan daha büyük olarak tanımlıyor. COVID-19 karbondioksit salınımı üzerindeki etkileri yeni bir çalışmada raporlandı. Küresel salgın, insan faaliyetlerini ve dolayısıyla enerji kullanımını ve karbondioksit (CO2) emisyonlarını büyük ölçüde etkiliyor. 14 Ekim 2020 günü Nature‘da yayımlanan bir çalışmada, gerçek zamana yakın faaliyet verilerine dayanarak farklı sektörler için ülke düzeyinde karbondioksit emisyonlarının günlük tahminleri sunuldu. Araştırmacılar, 2019’un aynı dönemine kıyasla…
COVID-19 hastalarına deneysel bitkisel ilaç verildiği iddiası gündemde. İddianın kaynağı ise bizzat ön baskı aşamasında iken yayımlanan çalışma. Geçtiğimiz günlerde yayımlanan bu çalışma, kısa süre sonra yayımdan kaldırıldı ancak makaleyi indirip okuyan kullanıcılardan birkaçı, aldıkları ekran görüntülerini sosyal medyada paylaştı. Dr. Nuriye Ortaylı da makaleyi okuyanlar arasında idi. Dr. Ortaylı, makaleyi okumakla kalmayarak bir yazı kaleme aldı ve çalışmayı, yazar kadrosundan izin süreçlerine kadar birçok konuda eleştirdi. Halk Sağlığı Uzmanı Dr. Nuriye Ortaylı, Yetkin Report‘ta yayımladığın yazısında Türkiye’de COVID-19 hastalarına adı açıklanmayan bir deneysel bitkisel kökenli ilaç verildiğini yazdı. Ön baskı yayınevi Research Square’de“Novel Treatment Approach To The Novel Coronavirus…
COVID-19 ölümlerinin akıl sağlığı üzerindeki etkisi yeni bir çalışmada incelendi. SARS-CoV-2 virüsünün neden olduğu COVID-19 hastalığı sonucu hayatını kaybedenlerin yakınları ruhsal çöküntü içine girebiliyor. Araştırmacılar, ikinci bir dalganın akıl sağlığı bozuklukları ile geleceğini ve bunu önlemek için ABD özelinde ülkelerin yapması gerektiği önlemleri yazdı. Şubat 2020’den bu yana COVID-19 salgını dünya çapında en az 1 milyon 109 bin, Amerika Birleşik Devletleri’nde 200 bin kişinin ölümüne sebep oldu. JAMA dergisinin yeni sayısında yayımlanan bir makalede Woolf ve meslektaşları, ABD’de Şubat – Ağustos 2020 arasındaki COVID-19 ölümlerini yaklaşık 225 bin olarak ileri sürüyor. Bu yıkıcı salgın, günlük yaşamın neredeyse her alanını etkiliyor.…
İnfodemik kelimesini salgın sürecinde öğrenmiş ya da daha çok işitmiş olduk. Bu terimin karşılığı, salgın sürecinde aşırı ve asparagas haberlerden doğru haberlere kadar çok sayıda kaynağın yayılması sonucu gerçeklerin göz ardı edilerek, salgın yönetiminin zorlaşması olarak ifade ediliyor. İnfodemi ile ilgili yeni yayımlanan bir makale, bu süreçte hakem değerlendirmelerinin önemini vurguluyor. COVID-19 hastalığının pandemiye dönüşmesiyle birlikte bir yıldan kısa bir süre içerisinde 63 binden fazla koronavirüs konulu makale yayımlandı. Peki, hakem değerlendirmesi ve yayımlama süreçleri böylesi bir infodemik durumu nasıl ele alıyor? Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Carnegie Mellon Üniversitesinden öğretim üyesi Ganesh Mani ve Allen Yapay Zeka (AI) Enstitüsünden Tom Hope‘a…
Hızlı COVID-19 testi geliştirildi. Hindistan’da bir grup bilim insanının geliştirdiği test, kağıt bazlı ve hamilelik testleri gibi hızlı sonuçlar veriyor. Testin, 1 saatten kısa sürede sonuç çıkardığı açıklandı. Hindistan’da araştırmacılar tarafından geliştirilen yeni hızlı COVID-19 testi, SARS-CoV-2 virüsünü tespit etmek için bir gen düzenleme teknolojisi kullanıyor. Kağıt tabanlı olan test, aynı zamanda oldukça ucuz. Adını ünlü Hintli kurgu dedektifinden alan Feluda isimli test kiti, sonuçları 1 saatten önce çıkarıyor ve maliyeti ise 500 rupiye (yaklaşık 6.75 $, 35.65 TL) denk geliyor. CRISPR gen düzenleme teknolojisine dayanan testi Tata isimli Hindistan’ın önde gelen şirketlerinden biri üretecek ve kit, piyasada bulunan kağıt…
Maske takmanın COVID-19’a karşı koruma sağlayıp sağlamadığı bilim insanları arasında tartışılmaya devam ediyor. Yüz maskeleri, COVID-19 pandemisinin yayılmasını önlemede en etkili yöntemlerin başında listeleniyor ancak kimi bilim insanları, maskelerin ne kadar koruma sağladığı konusunda eleştirel yaklaşıyor. Yüz maskeleri bizi COVID-19 hastalığının etkeni SarsCoV-2’den yeterince koruyor mu? Araştırmacılar, bu sorunun cevabını uzun süredir hala net olarak veremiyor. Nature‘da yayımlanan bir makale, verileri dikkate alarak maskelerin koruma özelliğine odaklanıyor. Kopenhag’daki Güney Danimarka Üniversitesinden Christine Benn, Batı Afrika’daki Gine Bissau’da yaşayan insanlara koronavirüsten korunmaları için koruyucu yüz maskesi takmalarını öneren meslektaşlarına şüpheyle yaklaşıyordu. Benn, “Yüz maskelerinin gerçekten koruyucu olup olmadığına dair sınırlı veri…
COVID-19 sürü bağışıklığı nedir? Sürü bağışıklığı, yeni tip koronavirüsten kurtulmak için bir yol mu? Georgia Üniversitesinden araştırmacılar, sürü bağışıklığı modellemesi yaparak, Birleşik Krallık’ta tahmini bir yıllık sürede sürü bağışıklığının nasıl edinileceğini öngörüyor. Batı Avrupa’da pek çok ülkede, haftalık olarak daha katı sosyal mesafe önlemleri uygulamaya konmasına rağmen, artan vakalardan sonra COVID-19’a karşı sürü bağışıklığı geliştirme fikri yeniden canlandı. Sürü bağışıklığını hedefleyen öneriler çekici görünebilir; daha az kısıtlama gibi. Özellikle pandeminin ekonomiyi olumsuz etkilemesi de sürü bağışıklığı düşüncelerini artırmakta. Sürü bağışıklığının dezavantajı ise, farklı modelleme çalışmaları ile birkaç kez vurgulanmıştır; örneğin, Imperial College London tarafından düzenlenen ve Birleşik Krallık hükümetine sunulan…
Kedi koronavirüsü tedavisi deneylerinde kullanılan GC376 isimli ilaç, COVID-19’un tedavisinde umut olabilir. Bu sonuçları, Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada’daki farklı üniversitelerde yapılan araştırmalar gösteriyor. Kedi enfeksiyöz peritoniti (karın zarı iltihabı) olarak bilinen hastalığa bir koronavirüs türü neden oluyor ve virüs, bağırsaktan başlayarak beyne kadar ilerleyerek ölümcül oluyor. Ön çalışmalar, kedi koronavirüsü yani enfeksiyöz peritoniti tedavisi için geliştirilen iki ilacın, COVID-19 etkeni SARS-CoV-2‘ye karşı da etkili olabileceğini öne sürüyor. Laboratuvar deneylerinde, GC376 adı verilen ilaçlardan biri, SARS-CoV-2 dahil olmak üzere bazı koronavirüslerin kopyalamak için kullandığı anahtar bir enzimi engelledi. GS-441524 olarak adlandırılan diğer ilaç ise, klinik deneylerde SARS-CoV-2 enfekte insanları iyileştirdiği bulunan…
