Tardigradlar Ay’da yaşayabilir mi?
İsrail’in Ay misyonu Beresheet, 11 Nisan gecesi fırlatılmış ve başarısız olmuştu. Beresheet ile Ay’a “gizlice” gönderilen tardigradların durumu belirsizliğini sürdürürken, tardigradları izinsiz şekilde uzaya gönderen şirketin kurucusu, uzay hukuku kurallarını ihlal ettiğinin farkında değil.
Beresheet misyonu ile uzaya tardigrad gönderen Arch Mission Foundation’ın kurucusu Nova Spivack, Twitter’dan bir paylaşım yaptı. Spivack, yeni tartışmalara konu olan tweetinde, “Görülemeyecek kadar küçük ve kurumuş tardigradlar, 1 km / sn’de Kuzey Amerika büyüklüğünde bir alana çarptı. Kontaminasyon (kirletme) olasılığı sıfır. Herhangi bir çarpışma olmasa bile tardigradlar, Ay’da hiçbir zaman yaşayamaz, çoğalamaz, yayılamaz veya Ay’a zarar veremez.” dedi.
Spivack daha önce tardigradların canlanabileceğini söylemişti
Nova Spivack’ın tweeti;
FYI – some perspective: a tiny speck of dehydrated Tardigrades, too small to see, hit an area the size of North America at 1 km/second. The chances of contamination are & were zero. Even if no crash, they would never be able to live, reproduce, spread or do any harm on the Moon.
— Nova Spivack (@novaspivack) August 14, 2019
Ancak Nova Spivack, geçtiğimiz haftalarda bir konferansta, kurumuş olan tardigradların ilerleyen zamanlarda canlanabileceğini söylemişti.
Spivack’ın açıklamaları, uzay hukukçuları ve uzay mühendisleri tarafından tepki çekti. Spivack’ın ifadelerini eleştirenlerden biri de uzay mühendisi Egemen İmre oldu. Almanya’da bir şirkette çalışan ve önceden ODTÜ’de dersler de vermiş olan İmre, Twitter’dan yaptığı bir tweet dizisi ile tardigradların gizlice uzaya gönderilmesini eleştirdi.
Uzay hukuku kuralları ihlal mi edildi?
Egemen İmre’nin tweet dizisi;
Israil'in Bereşit görevinde iniş modülü içine canlı tardigradlar yerleştirip bunu ne modülü geliştiren şirkete, ne israil hükümetine ne de fırlatıcıya söyleyen ve ancak daha geçenlerde açıklayan Nova abi özür filan da dilemiyor.
Altındaki uzman yanıtları ise çok öğretici. https://t.co/8zsroY489t
— Egemen İmre (@uyducusirin) August 16, 2019
Tardigradların, Beresheet uzay aracının iniş modülü içine yerleştirildiğini belirten Egemen İmre, bir sonraki tweetinde, “Uzay hukuku uzmanlarının belirttiği gibi, mesele Ay”a giden tardigradların hayatta kalacak olması değil. Bunun kimseye bildirilmemesi. Bütün yasal mekanizmalar, başka gezegenlerin dünyadan canlı yaşam ile kirletilmemesi ve aslında uzaya giden her şeyin kayıt altına alınması için.” şeklinde ifadelerle konuya açıklık getirdi.
Tardigradlar epey dayanıklı, radyasyon filan sallamıyorlar. O nedenle muhtemelen uzun bir süre canlı kalabilirler.
— Egemen İmre (@uyducusirin) August 16, 2019
Egemen İmre’ye yöneltilen, “Tardigradlar o ortamda yaşarlar mı?” sorusuna İmre, tardigradların radyasyona karşı da dayanıklı olduğunu ve muhtemelen uzayda uzun bir süre yaşayacaklarını söyleyerek cevapladı.
Tardigradlar buharlaşmış da olabilir
Nova Spivack’a tepki gösteren bir başka uzay araştırmacısı Dr. Phil Metzger oldu. University of Central Florida’da görev yapan Dr. Metzger, tardigradların ekstrem koşullara karşı dayanıklılığına vurgu yaptı.
Dr. Phil Metzger’in tweet dizisi;
I’ve resisted commenting on the tardigrades that crashed on the Moon, but this may be interesting so here goes. Fossil tardigrades have been found in 530 million year old rock. That means they have lived here during some large asteroid impacts. They live all over Earth and… /1
— Dr. Phil Metzger (@DrPhiltill) August 18, 2019
Metzger, ilk tweetinde, “Fosil tardigradlar, 530 milyon yıllık bir kayada bulunmuştu. Bu, bazı büyük asteroit çarpmalarında bile tardigradların orada yaşadıkları anlamını taşıyor. Yani tardigradlar dünyanın her yerinde yaşıyor.” şeklinde bir açıklama yaptı.
İlerleyen tweetlerinde Dr. Metzger, uzaydan Ay’a düşen kayaların hızlarının atmosfer olmaması sebebiyle süper etkili olduğunu, Dünya’ya düşenlerin ise Dünya’nın atmosferinde yanarak parçalandığını ve ardından yavaşlayarak düştüğünü belirtti. Metzger, devamında, “Jeofizikçiler, kayaların vaporize (buharlaşma) etkisinden söz ediyor. Büyük şok dalgaları bir kayayı sıkıştırdıktan sonra sıkıştırmasını kaldırdığında, kayadaki her moleküler bağ bozulur. Yani, kaya gaza dönüşür. Bunu NASA Ames hiper hızlı tabanca deneylerinde de görüyoruz. Öyleyse uzay aracındaki tardigradlara ne oldu? Buharlaştı mı?” dedi. Metzger, devamında tardigraların da bulunduğu uzay aracının, Ay’a 2.43 km/s (saniye) hızla çarptığını ifade etti.
Sorunun cevabına ilişkin tahminlerde bulunan Metzger, 2013 yılında bilgisayar simülasyonlarına dayanarak yapılan bir çalışmanın, Ay’a Beresheet’den daha yüksek bir hızla çarpan bazı kayaların hayatta kalabileceğini gösterdiğini söyledi.
“Öyleyse, belki de tardigradlar buharlaşmamıştır ancak hayatta kalabilirler mi?” diyen Metzger, bu konuda bir deneye ışık tutarak, “Bilim insanları toplam ampirik veri bulunmadığında spekülasyon yapmamalı. Ama eğer birileri fon sağlamak istiyorsa, White Sands‘de veya NASA Ames‘de hiper-hız deneyi yapabiliriz; tardigradları bir vakum odasında 2.43 km / s’ye kadar hızlandırabiliriz. Muhtemelen bir ilk olacak.” açıklamasını yaptı.
Kaynaklar;