Avustralya’da yangınlar, en az bin koalanın ölmesine neden oldu. Koala popülasyonları için neslin “fonksiyonel” olarak tükendiği iddiaları ekoloji camiasında tartışılıyor.
Avustralya’da artan yangınlara karşı olağanüstü hal ilan edildi. Yeni Güney Galler (New South Wales) Polis ve Acil Servisler Bakanı David Elliott, yangınlar için, “Avustralya’nın gördüğü en tehlikeli orman yangını haftası olabileceğini” söyledi. Şimdiye kadar, en az üç kişi öldü, 100 kişi yaralandı ve ülkenin doğu kıyılarında en az 150 ev ve bina kullanılamaz hale geldi. Durum, sıcak ve kuru rüzgarlarla daha da kötüleşiyor.
Ülkenin en kalabalık bölgelerinden biri olan Sidney ve çevresinde yaşayan insanlar, yangınlar konusunda uyarıldı. Danışmanlık firması Risk Frontiers’e göre, bölgedeki 100 binden fazla ev, çalılık arazilerin 100 metre yakınında yer aldığı için risk altında. Yeni Güney Galler’de ise acil durum ilan edildi. Eyalette, acil servislere elektriği kapatma ve insanları evlerinden tahliye etme yetkisi verildi. Yaklaşık 600 okul güvenlik riskleri nedeniyle kapatıldı.
Orman yangınları Avustralya ekolojisinin normal bir parçasıdır ancak uzmanlar, iklim değişikliğinin hava sıcaklığını ve kuraklığı artırdığını söylüyor. Sadece bu yangın mevsiminde, Avustralya’da en az bir milyon hektarlık alan yangın nedeniyle tahrip oldu.
Avustralya’daki orman yangınlarından çıkan dumanlar, Güney Amerika’ya kadar ulaştı. Uydular, Yeni Güney Galler ve Queensland’daki yangınların yarattığı atmosferik kirliliğin, Şili ve Arjantin’e ulaştığını gösteriyor. İngiltere’de bulunan Avrupa Orta Vadeli Hava Tahminleri Merkezi‘ndeki (ECMWF) araştırmacılar, Pasifik Okyanusu’ndan Güney Amerika’ya kadar uzanan bir karbon monoksit yoğunluğu tespit etti.
Avustralya’da yangınlarda en az 1000 koala öldü
Avustralya’da yaşanan orman yangınlarında, koala popülasyonları yaşam alanlarıyla birlikte azalarak “fonksiyonel olarak nesli tükenmiş” hale geldiği iddia edildi. Avustralya Koala Vakfı (AKF) başkanı Deborah Tabart, binden fazla koalanın yangınlarda öldüğünü ve yaşam alanlarının yüzde 80’inin tahrip olduğunu açıkladı.
Koalaların nesli fonksiyonel olarak tükenmiş olabilir
Bununla birlikte, bazı araştırmacılar, toplam koala popülasyonlarının AKF tarafından tahmin edilenden çok daha büyük olabileceğini belirterek, koalaların gerçekten fonksiyonel olarak nesli tükenmiş olup olmadığını sorguluyor.
Son orman yangınları, uzun süreli kuraklık ve ormansızlaşma ile birlikte uzmanlara göre koalaların “fonksiyonel olarak neslinin tükenmesine” neden oldu. “Fonksiyonel tükenme” tanımı, popülasyonun ekosisteminde artık önemli bir rol oynayamayacağı ve popülasyonun artık yaşayamayacağı hale gelmesi arasındaki süreci kapsıyor.
Ormansızlaşma politikaları ve orman yangınları, koalaların ana besin kaynağı okaliptüs ağaçlarını yok ediyor. Yetişkin bir koala, temel besin maddesi olarak günde 2 kilo okaliptüs yaprağı tüketir. Okaliptüs bitkileri yangından sonra tekrar büyür ancak bu süreç aylar süreceği için, AKF, bunun koalalar için kötü bir senaryoyu beraberinde getirebileceğini ileri sürüyor.
Birçok doğa korumacı ve doğa sever, Koala Koruma Yasası‘nın yürürlüğe girmesini istiyor. Koala Koruma Yasası, koalalar için hayati öneme sahip habitatları ve ağaçları korumaya; aynı zamanda koalaları avlanmaya karşı korumaya yönelik bir yasa.
Avustralya’da koalaların yangınlardan kurtarılma videoları sosyal medyada viral olurken, koalalara tıbbi destek için binlerce bağış toplandı. Port Macquarie Koala Hastanesi, koalaların tedavisi için bir Go Fund Me bağış sayfası oluşturdu. Koala Hastanesi, 25 bin Dolar bağış toplamayı hedeflerken -bu sayının çok çok üzerinde- 30 bin kişiden toplamda 1.33 milyon dolar bağış topladıklarını açıkladı.
Bir biyolog AKF’ye karşın koala neslinin tükenmediğini ileri sürüyor
Mayıs 2019’da Avustralya Koala Vakfı (AKF), koalaların Avustralya’nın tamamında fonksiyonel olarak nesli tükenmiş olabileceğini açıklamıştı. Başbakan Morrison ve Muhalefet Lideri Bill Shorten’a yazılan mektuplarda, AKF Başkanı Deborah Tabart, koalaların kaderinin onların ellerinde olduğunu söyledi. Ancak vakıf, politikacılardan bir cevap alamadı.
AKF, Avustralya’da 80.000’den fazla koalanın artık yaşamadığını düşünüyor. Bu sayı, kürk için avlanmış ve 1890-1927 yılları arasında Londra’ya gönderilen 8 milyon koalanın yaklaşık yüzde 1’ine denk geliyor.
AKF, yaptığı açıklamada, Koala Koruma Yasası’nın sadece koalayı değil aynı zamanda ağaçlarını da korumak için oluşturulduğunu vurgulayarak, çiftçiler dahil, iyi endüstri liderlerinin bu yaklaşımdan korkmaması gerektiğini belirtti. “Yeni Avustralya Hükümeti, Koala Koruma Yasası’nı hızla yürürlüğe sokmalı” diyen AKF, açıklamasını sürdürdü: “Kıtamızın yüzde 20’sini kaplayan koala ormanlarını koruyarak başlamak harika bir yol olur. Koala Koruma Yasası, ABD’deki Federal Tehlike Altındaki Türler Yasası ve Çevre Koruma Kurumu ile birlikte çalışan Bald Eagle (Kel Kartal) Yasası’na dayanıyor. Kel Kartal Kanunu başarılı oldu, çünkü, ikonlarının neslinin tükenmemesini sağlayan siyasi sebepler vardı. Koalalara da aynı saygının gösterilmesi gerekiyor.”
Ancak New Scientist‘da yayımlanan bir haberde koalaların neslinin fonksiyonel olarak tükenmediği, sadece başlarının belada olduğu vurgusu yapıldı. Haberde, AKF’nin endişeye neden olan açıklamaları eleştirildi. Pek çok koala popülasyonu habitat kaybı ve küresel ısınma nedeniyle keskin bir şekilde düşüyor olsa da, bu, neslinin fonksiyonel olarak tükendiğini göstermiyor denildi.
Queensland Üniversitesi’nden biyolog Christine Adams-Hosking, “Avustralya’da koalaların neslinin tükenme tehlikesi yoktur. Ancak devam eden ormansızlaştırma politikalarıyla düşüşlerin olacağını göreceğiz.” diyor.
Peki, AKF neden şimdi bu iddiada bulundu? New Scientist’ın haberine göre, bu iddia, Avustralya’da iklim değişikliği gibi çevresel sorunların büyük bir sorun haline geldiği seçimler arefesinde yapıldı. AFK, böylece politikacıları harekete geçmeye çağırdı.
Adams-Hosking, “Politikalara bir şekilde koalalar da dahil ediliyor” dedi.
Peki, fonksiyonel olarak nesil tükenmesi ne demek?
Terim birkaç farklı anlamda kullanılıyor; bir türün bir zamanlar bir ekosistemde oynadığı rolü artık oynayamayacağı bir noktaya düştüğü anlamına gelebiliyor. Bir başka anlamı ise, bir türün, diğer türlerin tükenmesine yol açtığı zaman türün fonksiyonel olarak neslinin tükendiği şeklinde daha dar bir tanımlamadır. Burada bahsettiğimiz şey bu değil; AKF, birçok bireyin hayatta olduğunu ancak genetik çeşitliliğin azaldığını ve türün uzun vadede mahkum olduğu süreç için bu terimi kullanıyor.
Adams-Hosking, bazı bölgesel koala popülasyonlarının fonksiyonel tükenmeye gittiğini kabul ediyor ancak “Fakat Avustralya büyük bir ülke, her yerde koalalar var ve bazıları iyiye gidiyor” dedi.
Adams-Hoskins, AKF’nin sadece 80 bin koala kaldığını iddia eden açıklamaları hakkında da konuştu. 2016’da meslektaşlarıyla yaptığı çalışma sonucunda Avustralya’da yaklaşık 300 bin koala olduğunu tahmin ettiklerini söyledi.
Ancak Adams-Hoskins, koalaların sayısının bilinmediğini, bilinen tek şeyin koalaların yaşadıkları okaliptüs ormanlarının tahrip edilmesi olduğunu ifade etti. Habitat kaybının yanı sıra iklim değişikliğinin büyük etkisi olduğunu belirten biyolog, bazı nüfusların yüzde 80 oranında azalmasına neden olduğunu söyledi.
Türkiye’deki ekologlar “nesil tükenmesi” iddialarına ne diyor?
Koala neslinin fonksiyonel olarak tükenmiş olma iddialarına Türkiye’deki biyolog ve ekologlardan da yorumlar geliyor. Hacettepe Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Ekoloji Anabilim Dalı’ndan Doç. Dr. Çağatay Tavşanoğlu, Twitter’da, “Bunun doğru olduğundan şüpheleniyorum. Bir yangından sonra okaliptüs ormanlarının yüksek toparlanma potansiyeli göz önüne alındığında, son Avustralya orman yangınlarının neden olduğu habitat kaybı nedeniyle koalaların ‘fonksiyonel olarak nesli tükenmiş’ olduğunu söyleyemeyiz.” dedi.
Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi’nden Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hakan Gür, Twitter’daki paylaşımlarında, “Avustralya’daki orman yangınlarından sonra, koalaların işlevsel olarak yok olduğu düşünülüyor!” dedi ve önce Biyoçeşitlilik ve Ekosistem Servisleri üzerine Küresel Değerlendirme Raporu’ndan bahsetti. Hakan Gür’ün rapora ilişkin açıklamaları;
“Bu rapora göre, biyolojik çeşitliliği tehdit eden faktörler, azalan önem sırasına göre, şöyle; (1) Arazi ve deniz kullanımı, (2) Organizmaların doğrudan kullanımı, (3) İklim değişikliği, (4) Kirlilik, (5) İstilacı türler. Rapordan öne çıkan birkaç çarpıcı değerlendirme; Karasal çevrenin yüzde 75’i (denizel çevrenin ise yüzde 66’sı), insan faaliyetlerinden ciddi bir şekilde etkilenmiştir. Dünya üzerinde yaşayan tahmini bitki ve hayvan tür sayısı 8 milyon (bunların 5.5 milyonu böcek türü). Bu türlerin 1 milyon kadarı yok olma tehlikesi altında. Hem de büyük oranda önümüzdeki on yıllar içinde. Türlerin günümüzdeki yok olma hızı, son 10 milyon yıldaki yok olma hızından yüzlerce kat daha fazla! Biyolojik çeşitliliği tehdit eden faktörlerin her biri, zaten başlı başına önemli bir sorun. Bir de bu faktörlerin insan faaliyetleri nedeniyle bir arada etkin olduğunu düşünün!”
Ardından Doç. Dr. Hakan Gür, koalaların fonksiyonel olarak nesli tükendiğine yönelik iddialar hakkında yorumlarda bulundu;
“İşte böyle bir ortamda, Avustralya’daki orman yangınlarından sonra, yüzde 80 oranında habitatları/yaşam ortamları tahrip olan koalaların işlevsel olarak yok olduğu düşünülüyor. Şunu da ekleyeyim: Türün hakikaten işlevsel olarak yok olup olmadığı tartışmaya açık. Haber, şu aşamada, IUCN tarafından zaten tehdit altında/duyarlı olarak değerlendirilen koalalar için, yaşanan yangınların durumu daha da zorlaştıracağı perspektifinden değerlendirilmeli!”
Kaynaklar;
