Apollo 11 – Ay’da yürüyüşün 50. yılı haber serimizin ikincisinde bugün, Apollo 11’in ardından yaşananları ve arkaplanını anlatıyoruz. Apollo 11 görevinde Ay’da yapılanları ise serimizin üçüncü haberinde 20 Temmuz günü aktaracağız.
Görünüşe göre imkansız bir amaç olan Ay’a ilk iniş, Soğuk Savaş yıllarında rakibi Sovyetler Birliği ile devam eden uzay yarışında ABD için büyük bir zaferdi. Apollo’dan elli yıl sonra NASA, Plüton’un ötesine, Mars yüzeyine ve Güneş’e uzay aracı gönderdi. Araştırmacılar, Dünya benzeri niteliklere sahip öte gezegenler keşfetti. Güneş sistemi ve genel olarak evren hakkındaki bilgilerimiz, onlarca yılda daha ayrıntılı bir şekilde ortaya çıktı.
Apollo 11 ‘in ardından az bilinenler
NASA’nın Lunar Reconnaissance Orbiter uzay aracı, 2012’de uzaydan Apollo 11 iniş alanını görüntülemiş ve astronotların izlerini, bazı deneyleri, atılmış bir kamerayı ve Ay Modülü’nün iniş aşamasını gözlemledi. Yörüngeden gelen fotoğraflara dayanarak mevkinin 3D görüntüsü 2014 yılında oluşturuldu.
Apollo 11’e ilişkin ilginç bir olay da geçtiğimiz yıllarda yaşandı; Apollo 11’den gelen bir Ay örnek torbası, 2015 yılında ABD Marshals Service adına düzenlenen bir Teksas müzayedesinde yanlışlıkla satıldı. Bir Illinois olan Nancy Carlson, torbayı 995 dolara satın aldı. ABD hükümeti, Ay örneklerinin toplandığı torbayı NASA’ya iade etmek ve satışı geri almak için mahkemeye başvurdu ancak Carlson 2016’da yasal mal sahibi oldu.
Ay’dan toplanan örneklerle ne yapıldı?
Apollo 11 görevi, Ay’dan en az örneğin toplandığı Apollo göreviydi. İlk iniş olması dolayısıyla riskin asgaride tutulmak istenildiği görevde, 21 kilogram ağırlığında örnekler elde edilmişti.
Apollo astronotları, Ay’da kaya, taş ve toz örnekleri topladı. Toplanan örnekler yıllardır Houston’daki Johnson Uzay Merkezi’nde saklanıyordu. Geçtiğimiz ay yapılan bir açıklama ile NASA, önümüzdeki yıldan itibaren, 1969 – 1972 yıllarında Apollo görevlerinde elde edilen örneklerin inceleneceğini duyurdu.
Dünya atmosferine şimdiye kadar hiç maruz kalmamış birkaç örneğin de bulunduğu Ay parçaları, toplamda 382 kilogramlık kaya, taş ve tozdan oluşuyor. Bu örnekler, Ay’da vakumlu paketlere koyulduktan sonra Dünya’ya dönülünce donduruldu ya da helyum gazı içinde saklandı. Apollo envarteri toplamda Ay’dan alınmış 100 binden fazla ayrı örneği içeriyor. 2 bin 200 orijinal örnekten bazıları araştırmalar için daha küçük parçalara bölünmüş durumda.
Apollo 11 ‘den sonra diğer ülkeler neler yaptı?
Ay’a ulaşan insanlı ilk uzay aracı Apollo 11’den sonraki üç yıl boyunca NASA, Ay’a 12 astronot daha gönderdi. Ay’daki ilk ayak izlerinin Armstrong’a ait olmasından sonra son ayak izlerinin sahibi ise Apollo 17’de görev alan astronot Eugene Cernan’dı. Yani 50 yıldır herhangi bir insanlı uzay aracı Ay’a inemedi.
50 yıllık süreçte ABD’nin haricinde Avrupa Uzay Ajansı (ESA), Japonya, Çin, Hindistan ve İsrail Ay’a insansız uzay araçları gönderdi. 2006’da başlatılan ESA’nın SMART-1 görevinde amaç, iyon itkili motor, iletişim alt yapıları ve otonom konumlandırma sistemleri ve bu yeni teknolojilerin gelecekteki uzun süreli uzay görevlerinde başarılı olup olamayacağını sınamaktı.
Ay görevlerinde son yıllarda üç aşamalı bir plan çizen Çin, Chang’e 1 ve Chang’e 2 uzay araçlarını Dünya’nın yörüngesinin dışına çıkarabildi. 2013 yılının Aralık ayında fırlatılan Chang’e 3 uzay aracı Ay yüzeyine kontrollü bir şekilde indirildi.
Ay’a inmeyi planlayan bir diğer ülke olan Hindistan, “Çandırayan-2” adlı uzay aracıyla Ay’da su aramayı hedefliyordu. Ay’ın karanlık bölgesinde kalan güney kutbuna ulaşarak çalışmalar yapacağını daha önce duyuran Hindistan, bu görevini şimdilik ertelediğini açıkladı. Hindistan, bu görevi şimdilik askıya almasaydı 6-7 Eylül 2019 tarihlerinde Çandırayan-2’nin Ay’a iniş yapması öngörülüyordu.
İsrail de Ay’a astronot indirmek isteyen ve bu doğrultuda insansız uzay araçları ile kendini test eden ülkeler arasında bulunuyor. 11 Nisan 2019 tarihinde İsrail, Ay’a indirmeyi hedeflediği Beresheet uzay aracının Ay’a çakıldığını duyurmuştu.
Apollo 11 ‘in astronotlarını tanıyalım
Neil Armstrong, Ay’ın yüzeyinde yürüyen ilk insandı. İki uzay görevinde uçan bir astronotdu. Birincisi Gemini 8, ikincisi 1969’da Ay’a inen Apollo 11’di. Armstrong aynı zamanda bir mühendis, bir pilot ve bir üniversite profesörüydü.
Armstrong, Purdue Üniversitesi’nde eğitim gördü. Üniversitedeyken, ABD Donanması’nda görev yapmak için ayrıldı. Kore Savaşı sırasında bir donanma pilotuydu. Daha sonra, geri döndü ve lisansüstü eğitimini havacılık mühendisliği dalında tamamladı. Ardından Güney California Üniversitesi’nden havacılık ve uzay mühendisliği yüksek lisans derecesi aldı. 1955’te kolejden mezun olduktan sonra, Neil Armstrong, Ulusal Havacılık Danışma Komitesi (NACA) için çalışmaya başladı. NACA, uçakları araştıran bir devlet kurumudur. Kongre 1958’de NASA’yı kurdu ve NACA bu yeni ajansın bir parçası oldu.
1962’de Gemini 2 göreviyle astronot olan Neil Armstrong, Apollo 11’den bir yıl sonra NASA’dan emekli oldu. Armstrong, 1971’den 1979’a kadar Cincinnati Üniversitesi’nde profesörlük yaptı. Armstrong daha sonra iş dünyasına girdi. Uzay ve havacılık eğitimi alan çeşitli gruplarda aktif oldu. Astronot Armstrong, 25 Ağustos 2012’de 82 yaşındayken öldü.
Michael Collins, 31 Ekim 1930’da, ABD Ordusu Genel Müdürü olan babası James Lawton Collins’in görev aldığı Roma / İtalya’da doğdu. Amerika Birleşik Devletleri II. Dünya Savaşı’na girdikten sonra, aile Collins’in St. Albans Okulu’na gittiği Washington’a taşındı. Bu süre zarfında New York’taki West Point Askeri Akademisi’ne başvurdu ve kabul edildi. 1952’de Collins, West Point’ten lisans derecesiyle mezun oldu. Aynı yıl Hava Kuvvetlerine katıldı ve uçuş eğitimini Columbus, Mississippi’de tamamladı. Collins, F-86 Sabres’i uçurarak Nellis Hava Kuvvetleri Üssü’ndeki ileri savaşçı eğitim ekibine katıldı.
Collins, astronotluk için başvuruda bulundu ancak kabul edilmedi. USAF Havacılık ve Uzay Araştırma Pilot Okulu’na giren Collins, 1963’te NASA tarafından üçüncü astronot grubunun bir parçası olarak seçildi. Collins astronot olarak iki uçuş yaptı. Birincisi, 18 Temmuz 1966’da, uzay yürüyüşü yaptığı Gemini 10 görevi iken, ikincisi 20 Temmuz 1969’daki Apollo 11 göreviydi. Collins, Armstrong ve Aldrin’in kendisine yeniden katıldığı 21 Temmuz’a kadar Ay yörüngesinin etrafında turladı.
Collins, Ocak 1970’te NASA’dan ayrıldı ve bir yıl sonra Washington’daki Smithsonian Enstitüsü’nün idari kadrosuna katıldı. 1980’de özel sektörde havacılık danışmanlığı yaptı. Collins ve eşi Patricia Finnegan’ın üç çocuğu bulunuyor. Çift, Kuzey Carolina’da yaşıyor.
Buzz Aldrin, 20 Ocak 1930’da ABD’nin New Jersey eyaletinde dünyaya geldi. Aldrin, West Point’teki ABD Askeri Akademisi’nde eğitim gördü. Daha sonra, Kore’deki 66 savaş görevinde yer alarak F86 Sabre Jets uçağını kullandı. ABD Hava Kuvvetleri personeli olarak uçan Aldrin, Kore Savaşı’nda iki Rus uçağı MIG-15′i vurdu.
NASA tarafından 1963 yılında Apollo 11 görevine seçilen üç astronottan biriydi. Uzay yürüyüşünü simüle etmek için sualtı eğitim tekniklerine öncülük etti.
Gemini 12 göreviyle 1966 yılında Buzz Aldrin, dünyanın ilk başarılı uzay yürüyüşünü gerçekleştirdi ve bu görevde uzaydaki ilk “özçekimi” de o yaptı.
20 Temmuz 1969 tarihinde Buzz Aldrin ve Neil Armstrong, Apollo 11 görevi ile ilk Ay yürüyüşünü gerçekleştirdiler. O gün, tahmini olarak 600 milyon insan, bu yürüyüşü televizyonlarından takip etti. Aldrin, Armstrong gibi doktora derecesini aldı. MIT’den yörünge mekaniklerinde ve Apollo ekibinin ihtiyaç duyduğu buluşma tekniklerinin geliştirilmesinde yardımcı oldu.
Ay’dan döndükten sonra Aldrin, Presidential Medal of Freedom ve tüm dünyada sayısız ödülle onurlandırıldı. Yakın zamanda ise, ABD Başkan Yardımcısı tarafından Uzay Danışma Komitesi üyesi olarak seçildi. Aldrin, son kitapları “Welcome to Mars: Making a Home on the Red Planet” ve “No Dream Is Too High: Life Lessons from a Man Who Walked on the Moon” olmak üzere toplamda 9 kitap çıkardı. Aldrin, ABD Hava Kuvvetleri ve NASA’dan emekli oldu.
İnsanlar Ay’a ilk ne zaman ayak bastı?
Ay’ın ilk insanlı görevi Apollo 8’di. 1968’in sonlarında Apollo 8 astronotları, Ay’ın yörüngesinde turladı. Ancak, Apollo 8 Ay’a inmedi. Ay’ın yörüngesinde gezdi, sonra Dünya’ya geri döndü. Mürettebat Frank Borman, Bill Anders ve Jim Lovell’dı. İlk Ay’a inişi 20 Temmuz 1969’da Apollo 11 görevinde gerçekleşti. Apollo 11’in mürettebatı, Neil Armstrong, Michael Collins ve Buzz Aldrin’di. Armstong ve Aldrin Ay yüzeyinde yürürken, Collins Ay’ın yörüngesinde kaldı. Neil Armstrong, Ay’da yürüyen ilk insan olurken, “Bu, benim için küçük, insanlık için dev bir adım” demişti.
1969 yılından 1972 yılına yani Apollo 7’den Apollo 17’ye kadar 10 Apollo görevi gerçekleşti. Bunlar arasında Apollo 13, en ünlü Ay görevlerinden biridir. Çünkü Apollo 13’ün Ay’a inmesi gerekiyordu ancak astronotlar bir arızayla karşılaştı. NASA astronotları güvenli bir şekilde Dünya’ya nasıl döneceklerini bulmaya çalıştı. Apollo 13 görevinde astronotlar, eve dönmeden önce Ay’ın her yerine uçtu. Soruna rağmen, Dünya’ya güvenle inmeyi başardılar.
Serimizin son haberine ulaşmak için;
Kaynaklar;
