2019 yılının en popüler bilimsel makaleleri sıralandı.
Altmetric, 2019’un popüler bilimsel çalışmalarını listeledi. Londra merkezli Altmetric firması, her yıl olduğu gibi bu yıl da en popüler 100 bilimsel çalışmayı listeledi. Bilimsel makalelerin yalnızca aldığı atıflara bakmayıp, geniş halk kitleleri tarafından nasıl karşılandığına da bakan şirket, makalelerin İnternet ortamındaki popülerliğini değerlendiriyor.
Altmetric, bu doğrultuda, Aralık 2018-Aralık 2019 arasında İnternet ortamında en çok dikkat çeken 100 bilimsel çalışmayı listeledi. Listede yer alan ilk 15 makaleyi sizin için derledik.
Bu içerik ilginizi çekebilir:
Hakemlerin kolay okuyabileceği bilimsel makale nasıl yazılır?
1.Deepfake Mona Lisa’yı hayata döndürdü
Deepfake hakkındaki bir çalışma Mayıs 2019 arxiv‘de yayımlandı. Çalışma, Altmetric’in listesinde ilk sıradan verildi.
Samsung’tan Deepfake yapay zeka algoritması, Mona Lisa’yı adeta hayata geri döndürdü. Bir fotoğraf ya da resimden bir video oluşturmanın yolu açıldı. Üstelik o kadar gerçekçi ki…
Eğitilen algoritmalar bir fotoğraf ya da resmi canlandırabiliyor. Yaşamımızda hiç görmediğimiz hatta hiçbir hareketli görüntüsü olmayan kişilerin canlı görünümlü görüntülerini oluşturmak artık mümkün.
2. Bilim insanları istatistiklerin kesin olmadığına dikkat çekiyor
Listenin ikinci sırasında yer alan makale, Mart 2019’da Nature‘da yayımlandı.
Yayınlarda sadece p değeri baz alınarak yapılan istatistiksel anlamlılık değerlendirmesi uzun süredir akademide tartışılan konulardan biri. Pek çok araştırmacı çalışmalarında diğer istatistiksel çıktıları değerlendirmeden sadece p değeri üzerinden sonuca ulaşıyor. Ancak bu durum bilerek ya da bilmeyerek hatalı değerlendirmeler ve sonuçların yayınlanmasına sebep oluyor. Akademide bu konuyla ilgili farkındalığı arttırmak için pek çok bilim insanı grubu çeşitli yayınlar yaptı ve p değerinin hatalı kullanımına dikkat çekti.
Bu haber ilginizi çekebilir:
Bilimsel makale yazmanın püf noktaları
3. Aşılar ile Otizm arasında ilişki bulunamadı
Mart 2019’da Annals of Internal Medicine‘de bitmek bilmeyen bir tartışmayı açıklığa kavuşturabilecek bir çalışma yayımlandı. Bir grup insan, aşıların Otizm’e sebep olduğunu düşünmekte. Bu konuya açıklık getirmeye çalışan araştırmalara katkı sunan bir çalışma yapıldı. Danimarkalı araştırmacılar 650 binden fazla çocuğun kaydını inceledi ve MMR (Kızamık, Kızamıkçık ve Kabakulak) aşısı olan çocuklara Otizm teşhisi konulma ihtimalinin daha düşük olduğunu gösterdi.
4. İklim krizi ciddi seviyelerde
Kasım 2019’da Bio Science‘da yayımlanan bir çalışma küresel iklim krizinin önemine dikkat çekti. 11 binden fazla bilim insanı bir araya gelerek iklimsel bir acil durum olduğunu söyledi. Bilim insanları artık Dünyamızı rahat bırakmamız gerektiğini belirtti. Uluslararası makalede, dünyanın dört bir yanından gelen bilim insanları, “açıkça ve kesinlikle Dünyamızın bir iklim acil durumuyla karşı karşıya olduğunu” vurguladı.
5. Yapay zeka ile sahte fotoğraf üretmek
Aralık 2018’de arxiv‘de yayımlanan bu çalışma, yapay zeka (AI) teknolojisinin fotoğraflar açısından ne kadar geliştiğini gösteriyor. Yeni yapay zeka görüntü üreticisi, inandırıcı sahte görüntüler oluşturmanın hiç olmadığı kadar kolay olduğunu gösteriyor.
2019’a yapay zeka algoritmalarının görüntü manipülasyonları damga vurmuş gibi görünüyor.
6. Tek bir eşcinsel davranış yok
Listenin 6. sırasında Ağustos 2019’da Science‘da yayımlanarak büyük ilgi çeken bir makale yer alıyor. Geniş ölçekli bir çalışmada eşcinsel davranışların genetik mimarisine dair görüşler sunuldu. Yüzbinlerce insanın katılım sağladığı bu çalışmaya göre tek bir eşcinsel davranış yok.
7. Denize yakınlığınız tahminlerden daha riskli olabilir
Sahile yakın mı yaşıyorsun? Düşündüğünden daha fazla su baskını riskiyle karşı karşıya olabilirsin.
Ekim 2019’da Nature Communications‘ta yayımlanan yeni bir çalışma, deniz seviyesindeki yükselmeye bağlı riskleri göz önüne seriyor. Yeni yükseklik verileri deniz seviyesindeki yükselmeye ve kıyı taşkınlarına karşı küresel güvenlik açığı tahminlerini üçe katlıyor.
Çalışma, “küresel deniz seviyesindeki yükseliş ve sel nedeniyle tehdit altındaki insan sayısı ve artan iklim değişikliği nedeniyle önceki tahminlerin üç katı olabilir” diyor.
8. Uçaktan atlarken paraşüt kullanımı
Aralık 2018’de British Medical Journal‘da yayımlanan bir çalışma, uçaktan atlarken ölüm ve tramvayı önlemek için paraşüt kullanımında randomize kontrollü denemeyi gösteriyor. Eleştirel olan bu çalışmada Harvardlı bilim insanları, randomize kontrollü denemelerin sınırlarına vurgu yapıyor. Çalışmanın amacı uçaktan atlarken paraşüt kullanmanın ölümü ya da travmatik yaralanmayı önleyip önlemediğini belirlemek olarak aktarıldı.
Sonuçlara göre paraşüt kullanımı ölüm veya majör hasarı önemli ölçüde azaltmadı.
9. Ağaçların restorasyonu haritalandırıldı
Listenin 9. sırasında yer alan çalışma Science‘ta Temmuz 2019’da yayımlandı. Ağaçların restorasyonu, atmosferik karbonun yakalanması ve iklim değişikliğinin etkilerinin azaltılması için en etkili stratejiler arasında yer alıyor. Mevcut potansiyel ağaç kapsamını araştırmacılar bu çalışma ile haritalandırdı.
Dünya genelinde bir orman restorasyon potansiyeli modeli oluşturmak için orman örtüsünün doğrudan ölçümleri kullanıldı. Mekansal olarak açık haritaları, mevcut ormanların, tarımsal ve kentsel alanların dışında ne kadar ek ağaç örtüsü olabileceğini göstermektedir. Çalışmaya göre ekosistemler ek olarak 0,9 milyar hektar sürekli ormanı destekleyebilir. Bu, ormanlık alanda yüzde 25’ten fazla bir artışı temsil ediyor.
10. Dünya çapında dürüstlük
Haziran 2019’da Science‘da dikkat çekici bir çalışma bildirildi. Bilim insanları dünya çapında yaptıkları araştırmada 17 bin sahte cüzdanı deneyler gereği kaybetti. Araştırma sonuçlarına göre cüzdanda ne kadar çok para varsa cüzdanın iade edilme ihtimali de o kadar yüksek çıktı. Çünkü insanlar olarak kendimizi hırsız olarak düşünmek istemiyoruz.
11. Diyet riskleri şaşırtmadı
Nisan 2019’da The Lancet‘te yayımlanan çalışma, insanların diyetlerine dikkat çekerek riskli faktörleri ve sağlıklı olanları bildirdi. Diyet riskleri şaşırtmadı.
1990-2017 arasındaki 195 ülkedeki diyet risklerinin sağlığa etkileri araştırıldı. Milyonlarca insanın ölümünü takip eden bilim insanları, en büyük diyet riski faktörlerini ortaya çıkardı. Sonuçlar şaşırtıcı olmadı. Daha uzun ve daha sağlıklı bir yaşam istiyorsanız bilindiği üzere daha az tuz, daha fazla tahıl ve daha fazla meyve yemeniz gerekiyor.
12. Google “kuantum üstünlüğe” ulaştığını ileri sürdü
Ekim 2019’da Nature‘da yayımlanan bir çalışma, programlanabilir bir süper iletken işlemci kullanarak kuantum üstünlüğe ulaşmayı anlatıyor.
İnternet devi Google, hesaplamaları hızlandırmak için kuantum fiziğini kullanan bir cihazı tanımlayan bir makalede, kuantum üstünülüğünü iddia ederek bilgisayaraları dönüştürebilecek bir kuantum sıçraması yaptı.
13. Böcekler hızla azalıyor – 6. yok oluşa doğru mu gidiyoruz?
Listenin 13. sırasında yer alan popüler içerik son derece üzücü bir gerçeği gösteriyor. Ocak 2019’da Biological Conservation‘da yayımlanan çalışmaya göre böcek sayılarında ve türlerinde hızlı bir düşüş / yok oluş süreci tespit edildi. Böceklerin küresel çaptaki bu düşüşü doğa için kötü bir haber. İlk küresel inceleme, böcek türlerinin yüzde 40’ından fazlasının azaldığını ve yüzde 30’unun tehlikede olduğunu, sonucunda ise doğamızın ekosistemlerinin feci bir çöküşünü gösterdiğini yazıyor.
14. Mercanlar için henüz umutlar tükenmiş değil
Aralık 2018’de Nature Climate Change‘de yayımlanan bir çalışma deniz mercanlarının durumuna ve önemine dikkat çekiyor.
İklim değişikliği, sıcak hava dalgası, kuraklık, su baskınları ve yangınlar gibi şiddetli hava olaylarının frekansını, yoğunluğunu ve mekansal ölçeğini radikal biçimde değiştiriyor. Tekrarlayan şoklar arasında zaman aralığı daraldıkça, ekosistemlerin her yeni rahatsızlığa verdiği yanıtların artan diğer olayların tarihine bağlı olma olasılığı artmaktadır. Ekolojik hafıza, tür topluluklarının antropojenik iklim değişikliğinden kaynaklanan rahatsızlık rejimlerindeki hızlı değişikliklere nasıl cevap verdiğini anlamak için de kritik öneme sahiptir. Bu çalışmada, 2016 ve 2017 yıllarında Büyük Set Resifinde (büyük sıcak hava dalgasının ve onun coğrafi etkilerinden ötürü) eşi görülmemiş şekilde mercanların toplu olarak ağarması sırasında ekolojik hafızanın ortaya çıktığı gösterildi. Araştırmaya göre, aşırı sıcaklıklara maruz kalan resifler, yeniden ısındığında ağarmaya daha dirençlidir.
15. Domuz beyinleri ölümünden 4 saat sonra kısmen canlandırıldı
Altmetric’in listesinde 100 çalışma yer alıyor ve bunlardan ilk 15’ini sizin için yazdığımızı belirtmiştik. Bizim aldığımız son çalışma, Nisan 2019’da Nature‘da yayımlanan çalışma ölümünden dört saat sonra bir domuzun beyin yaşamını geri getirdi.
İnsanların ve diğer memelilerin beyinleri kan akışındaki kesintilere karşı oldukça hassastır. Bu çalışmada mortem sonrası (ölüm sonrası) ex vido (doğal koşullar dışında ama benzer) normotermik (normal vücut ısısı) koşullar altında bozulmamış domuz beyninin mikrosirkülasyonu ve moleküler ve hücresel fonksiyonlarının onarımı açıklandı. Kısmen de olsa canlanan beyinlerde bilinç ve farkındalık oluşmadı.
Kaynak;
